دربارهی کتاب بوطیقای ساختارگراكتاب حاضر رساله دكترای نگارنده ـ در كوران انقلاب ساختارگرایی در فرانسه تالیف شد. آنچه ساختارگرایی نویدش را میداد انجام نوعی بازسازی مفهومی و بین رشتهای در عرصه علوم انسانی و علوم اجتماعی با محوریت مفاهیم نشانه و ساختار بود. ساختارگرایی نه تنها به پرسشهای كلی درباره شكل احتمالی كارهای آتی در حوزه معنا و فرهنگ اشاره كرد. بلكه برای هر فرد علاقمند به ادبیات نیز پرسشهایی درباره آینده مطالعات ادبی طرح نمود. این كتاب از جمله نخستین تلاشها برای جذب ساختارگرایی فرانسوی در زمینه و چشمانداز فرهنگ آنگلو ـ آمریكایی است و نگارنده در همان حال كه نگاه انتقادی خود را به مهمترین طرحهای ساختارگرایی از طریق تجربه آنها در میدان عمل حفظ میكند، همواره مدافع ساختارگرایی باقی میماند و به صدای این جنبش در آمریكا بدل میشود. او با پذیرش این فرض كه زبانشناسی بهترین الگوی دانش برای علوم انسانی و اجتماعی است، تمایز چامسكی میان «توانش» و «اجرا» را بر تمایز سوسور میان «دستگاه زبان» و «گفتار» ترجیح میدهد و در نتیجه كانون توجه را از متن به خواننده منتقل و در همان حال موضع هشداردهنده خود را درخصوص استفاده مستقیم از شگردهای زبانشناسی برای ادبیات حفظ میكند. كتاب شامل سه بخش با عناوین ساختگرایی و الگوهای زبانشناختی، بوطیقا، و چشماندازها است.پیشنهادهای دیگر از همین دستهبندیمشاهده همه
درباره «بوطیقای ساختارگرا» نوشتهی تزوتان تودوروف
مسعود بُربُر
«بوطیقا» در پی بررسی ویژگیهای «سخن ادبی» و شناخت آن از میان انواع «سخن» است به این ترتیب هدف بوطیقا توصیف یک اثر واحد نیست، بناکردن قوانین عامی است که متن ادبی فرآوردهی آن قوانین است. شناخت قوانین عامی که ناظر بر خلق یک اثر ادبی هستند.
با این همه، همچون هر نگاه و جستجوی دیگر که با متن گره خورده (و چه اندازه این جستجو دیرین و گسترده و گوناگون است) همچنان در آغاز راه خود و در ابهامی بیاندازه به سر میبرد، همانا چونان چرخاندن شعله شمعی در کتابخانه بابل، آن گاه که تاریک باشد.
بوطیقا شاید بخشی از روایتشناسی و شاید هم پیشنیازی بر فهم «روایت» باشد. یا تلاشی برای تکوین چیزی شبیه الفبای اتمها و عناصر برای برآوردن دانشی چون شیمی (که اینجا روایتشناسی است.)
به همین دلیل است که کتاب «بوطیقای ساخترگرا» را باید کتابی درسی در «روایتشناسی» دانست که خواندنش همراه با چند اثر شاخص دیگر همچون اثر رولان بارت با عنوان «درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت» میبایست در ترم نخست هر دوره آموزشی فرضی درباره روایتشناسی جا گرفته باشد. دست کم میتوان گفت کمتر اثری پس از این دو نوشته شده که دست کم در بخشی از اثر خود را در نوعی از رابطه یا ارجاع به اینها تعریف نکرده باشد.
از سوی دیگر کتاب، برخلاف آن که بوطیقا را، به عنوان شناخت قوانین سخن ادبی به معنای عام و نه یک اثر خاص، موضوع قرار داده، اما در بدنه اصلی (فصل دوم: تحلیل متن ادبی) رویکردها، چهارچوبها، و حتی ابزارهایی بیاندازه ارزشمند و حتما ضروری برای شناخت، بررسی و حتی نقد و تحلیل هر اثر ادبی در اختیار پژوهشگر و خواننده قرار میدهد که به هیچ رو نمیتوان از آن گذشت و قابی درست برای تماشای ساختار اثر ادبی ترسیم کرد.
ترجمه کتاب (محمد نبوی-نشر آگه) ترجمه نسبتا روان و خوبی است و نشان از فهم مترجم از متن دارد اما به هر دلیل مترجم اغلب از برگردانهای رایج برای کلیدواژگان روایتشناسی استفاده نکرده است. صرف نظر از این که برگردان پیشنهادی از واژه رایج بهتر یا بدتر باشد، به ویژه از آنجا که واژگان اصلی در پانویس و انتهای کتاب به فرانسه و نه انگلیسی یاد شده، ممکن است پژوهشگر حوزه را دچار تلاش بیشتر (و البته اندیشه بیشتر!) کند. صدالبته که همین بیشاندیشیدن و چندزبانی شدن ذهن خواننده (انگلیسی، فرانسه، و برگردانهای گوناگون فارسی) میتواند دستاوردهای خوبی هم داشته باشد البته اگر موجب سردرگمی نشود.
«بوطیقای ساختارگرا» نوشتهی تزوتان تودوروف، ترجمه محمد نبوی، در سال ۱۳۷۹ نخستین بار به فارسی ترجمه شده و ر سال ۱۳۹۶ به پنجمین چاپ رسیده و ۱۲ هزار تومان قیمت خورده است.