دربارهی کتاب ذهن مکانیکیذهن انسان چگونه میتواند جهان خارج را بازنمایی کند؟ فکر چیست و آیا مطالعهٔ علمی آن ممکن است؟ آیا باید ذهن را نوعی ماشین تلقّی کنیم؟ آیا ذهنْ کامپیوتر است؟ آیا کامپیوتر میتواند فکر کند؟ تیم کرین بدون مفروض داشتن هیچ دانش پیشین در فلسفه و رشتههای مرتبط با آن، پای در راه پاسخ دادن به این پرسشها و برخی پرسشهای دیگر مینهد.
ذهن مکانیکی، از زمان نخستین چاپ، برخی از مهمترین نظرات فلسفهٔ معاصر ذهن را به هزاران نفر معرفی کرده است. کرین نظرات بنیادینی را توضیح میدهد که بر هر سه حوزهٔ فلسفهٔ ذهن، هوش مصنوعی و علوم شناختی تأثیرگذارند: چیستی مسألهٔ ذهن بدن؛ چیستی کامپیوتر و چگونگی کار کردن آن؛ چیستی فکر، و شرایط تحقق فکر در کامپیوتر یا ذهن.
ذهن مکانیکی برای علاقهمندان به ساز و کارهای ذهن اثری است مفهوم، و برای آنها که فلسفهٔ ذهن، فلسفهٔ روانشناسی یا روانشناسیشناختی میخوانند یک خواندنی ضروری. پیشنهادهای دیگر از همین دستهبندیمشاهده همه
ذهن مکانیکی و مسئله بازنمایی
1)
"ذهن مکانیکی" (The Mechanical Mind) نام کتابی است از "تیم کرین" (Tim Crane)، استاد فلسفه دانشگاه CEU در وین، که در سال ۱۹۹۵ میلادی منتشر شد و در سال ۲۰۱۶ به ویرایش سوم رسیده است.
"کرین" در این کتاب همچنان مدافع برخی از رویکردی نسل اول علوم شناختی مانند "بازنمایی ذهنی" (Mental Representation) است و ایدههای نسل دوم علوم شناختی را ناتوان از رد "مسئله بازنمایی" تلقی میکند.
نسل اول علوم شناختی که تقریباً از دهه ۵۰ میلادی شکل گرفت، در جایگاه نقد رفتارگرایی (Behaviorism) و ساختارگرایی (Structuralism) بود و ضمن تأکید بر استفاده از اصول فلسفه تحلیلی و منطق صوری در نگاه به ذهن، ذهن انسان را بر اساس قواعد هوش محاسباتی نوعی ماشین پردازشگر اطلاعات میدانست.
نسل دوم که شروع آن را باید اواخر دهه ۷۰ میلادی دانست در نقد نسل اول و نگاه ماشینی آن تأسیس شد و رویکرد سوم و جدیدتری هم در قالب قواعد شناخت چهارگانه (4e Cognition) مبتنی بر بدنمندی (Embodiment)، ذهن گسترده (Extended Mind)، درهمتنیدگی (Embeddedness) و نقشوارگی (Enactivism) ارائهشده است.
2)
"کرین" بر این اعتقاد است که بازنمایی ذهنی به مفهوم توانایی ذهن در مصورسازی درونی جهان به شکل یک بازنمود، همچنان دارای اعتبار است و البته پیروان نسل دوم علوم شناختی این ایده را نمیپذیرند. در نسل دوم اعتقاد بر این است که گستره ذهن جسمانی محدود به ساختار فیزیکی بدن نیست و ضمن گستردگی در محیط و درهم تنیدگی با آن، تنها در تعامل با محیط است که مفهومی به نام شناخت را شکل میدهد و همه این موارد در تضاد با پذیرش ذهن بهمثابه ساختاری صرفاً درونی با توان بازنمایی جهان بیرونی، قرار میگیرد.
"کرین" بازنمایی ذهنی را در امتداد بحث "رویآورندگی" (Intentionality) میداند (این واژه را پیشازاین بیشتر با عنوان "حیث التفاتی" ترجمه کردهاند).
3)
کتاب "ذهن مکانیکی" ضمن گریزی مفید به مسائل اساسی فلسفه ذهن نظیر "مسئله ذهن – بدن"، "مسئله ذهن- محیط"، "مسئله اذهان دیگر" و ...، بحث جالبی نیز در مورد تفکر در ماشینها مطرح میکند که اساس فلسفه هوش مصنوعی است. گمانهزنیهایی در مورد سؤال قدیمی "آیا رایانهها هم فکر میکنند؟" که البته این روزها بهواسطه سازوکارهایی نظیر ChatGPT دوباره پررنگ شدهاند، فصلی از کتاب را به خود اختصاص دادهاند.
تقابل ایده بازنمایی با رویکردهای نسل دوم علوم شناختی نیز بحث فصل دیگری از کتاب است که البته "کرین" این تقابل را برای رد "مسئله بازنمایی ذهنی" کافی نمیداند.
4)
ویرایش سوم کتاب "ذهن مکانیکی" اولین بار در سال ۱۳۹۹ توسط "توماج همتی"، دانشجوی دکتری زبانشناسی شناختی دانشگاه فردوسی مشهد، ترجمه و در "نشر آرنا" به چاپ رسید. (ما همچین همکلاسیهایی داریم).
"مینو زمانفر" و "احمد لطفی" نیز در سال ۱۴۰۲ کتاب را ترجمه و در "نشر نو" به چاپ رساندند. در این چاپ پیشدرآمدی از خود "تیم کرین" برای ترجمه فارسی کتاب نگاشته شده که اشاراتی به فلسفه "ابنسینا" هم دارد.
"نشر کرگدن" نیز این کتاب را با ترجمه "احمد امیریان" در آستانه انتشار دارد که البته عنوان آن را "ذهن ماشینی" برگزیده است.