دربارهی کتاب مکه از پیش از نزول تورات تاکنونانتشارات حکمت منتشر کرد:ابراهیم علیهالسلام حدود چهار هزار سال پیش حج را اعلام کرده بود، یعنی هزار سال قبل ازآنکه معبد یهودیان در اورشلیم بنا شود. البته قرآن کریم تصریح میکند که کعبه ومکه قدیمترین خانه و قدیمترین محرابی استکه برای عبادت انسان بنا شده است. اما آنچه عموماً نمیدانند این است که نام مکهدر کتاب مقدس عهد عتیق ــ تورات ــ ذکر شده است. در آن زمان آن را بکّه مینامیدند.در مزامیر داوود از مکّه به عنوان یکی از محرابهای محبوب خدا یاد شده است، یکی ازمحرابها و عبادتگاههای مربوط به ابراهیم؛ و یهودیان مرتب مکّه را به عنوان یکیاز عبادتگاههای جدشان ابراهیم، که او آن را بنیان نهاده و حج را نهادینه کرده بود،زیارت میکردند؛«خوشا آن کس که نیرویش هم از توست،کسی کان قلب دارد او،که در آن،راههای چاهگردانان بکّه،بههنگام عبور از درّه،میباشد» (مزامیر 84: 5-6). پیشنهادهای دیگر از همین دستهبندیمشاهده همه